علائم چربی خون بالا چیست؟؛ راه های پیشگیری و درمان کلسترول خون

چربی خون به مقدار نرمال و استاندارد برای بدن لازم است. بدن ما برای انجام فعالیت‌های روزمره و سوخت و ساز به مقدار کمی چربی نیاز دارد. حال اگر این میزان از چربی خون در بدن شما از حد مجاز بیشتر بشود باید منتظر بیماری‌های قلبی و عروقی باشید. در این مقاله از مجله نیلای با شما هستیم تا علائم چربی خون، انواع چربی خون، راه‌های پیشگیری و درمان و هر آنچه که درباره چربی خون باید بدانید؛ آشنا شویم.

چربی خون چیست؟

اصطلاح چربی خون برای تمامی مواد چربی که در خون وجود دارند استفاده می‌شود. این مواد چربی به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند که ما در این مقاله به دو مورد از مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

انواع مختلف چربی خون

همانطور که گفته شد انواع اصلی چربی خون دو مورد به نام‌های کلسترول و تری گلیسیرید می‌باشند که در ادامه به طور کامل به آن‌ها خواهیم پرداخت.

تری گلیسیرید چیست؟

تری گلیسیرید نوعی چربی خون است که در سلول‌های شما ذخیره می‌شود. این نوع چربی خون می‌تواند از مواد غذایی که می‌خورید تامین شود. این تری گلیسیریدهای ذخیره شده در بدن بعدها و بین وعده‌های غدایی‌تان توسط هورمون‌ها آزاد شده و برای انجام فعالیت‌های روزمره و سوخت و ساز بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند. وجود تری گلیسیرید برای بدن حیاتی است ولی اگر از حد مجاز بیشتر شود می‌تواند مشکلات بسیاری را برای شما ایجاد کنند. تری گلیسیرید زیاد با ضخیم کردن دیواره رگ‌ها احتمال سکته، حمله‌های قلبی و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.

کلسترول چیست؟

کلسترول یک ماده مومی مانند و چربی است که به بدن برای ساخت غشای سلولی، بسیاری از هورمون‌ها و ویتامین D کمک می‌کند. این ماده به صورت طبیعی در کبد ساخته شده و به خون منتقل می‌شود. کلسترول اگرچه در موارد زیادی برای بدن مفید است؛ ولی اگر به مقدار زیادی در خون وجود داشته باشد می‌تواند بیماری‌های زیادی را در پی داشته باشد. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به انواع بیماری‌های قلبی عروقی و حمله‌های قلبی اشاره کرد.

انواع کلسترول

کلسترول و سایر چربی‌هایی که در خون وجود دارند به عنوان لیپوپروتئین که ذرات کوچک کروی هستند شناخته می‌شوند. این لیپوپروتئین‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

تفاوت بین تری گلیسیرید و کلسترول

این دو نوع از چربی خون می‌باشند. هر دو از لیپیدهای موجود در خون بوده ولی تفاوت‌هایی دارند که به شرح زیر می‌باشند:

مقدار نرمال چربی خون چقدر است؟

این مقدار برای انواع مختلف جربی خون متفاوت بوده و به شرح زیر است:

چربی خون چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟

بیشتر افراد با اینکه چربی خون بالایی دارند اما علائمی نداشته و متوجه مشکل خاصی نمی‌شوند. اندازه‌گیری چربی خون با انجام یک آزمایش ساده خون بدست می‌آید. برای انجام این آزمایش از شما خواسته می‌شود که حداقل ۱۲ ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید. این آزمایش برای افرادی که وارد سن ۲۰ سالگی می‌شوند نیز توصیه می‌شود.

علائم چربی خون بالا

چربی خون به خودی خود علائم و نشانه‌هایی ندارد و فقط با انجام آزمایش خون قابل تشخیص می‌باشد. اما اگر دچار بیماری کرونر قلب (CHD) باشید این علائم در بزرگسالان به صورت زیر می‌باشند:

عواملی که چربی خون را افزایش می‌دهند کدامند؟

عواملی زیادی در افزایش چربی خون نقش دارند که مهم‌ترین آن‌ها به قرار زیر می‌باشند:

همچنین برخی از بیماری‌ها همچون دیابت، کم کاری تیروئید، بیماری کلیوی، بیماری کبد و استرس می‌توانند باعث افزایش چربی خون شوند. داروهای خاص همچون قرص‌های ضد بارداری، استروئیدها و داروهای فشار خون نیز در بالا رفتن چربی خون موثر هستند.

پیشگیری و درمان چربی خون

یکی از موثرترین راه‌ها برای کاهش یا حفظ سطح کلسترول خون مصرف مواد غذایی مناسب و داشتن رژیم غذایی مناسب می‌باشد. در ادامه به بهترین مواد خوراکی برای کاهش چربی خون اشاره خواهیم کرد.

جو دوسر

همه کربوهیدرات‌ها رژیم کاهش وزن شما را مورد هدف قرار نمی‏دهند. دانه‏‌های جو دوسر از جمله غلات غنی از فیبر و مواد مغذی مملو از فیبر محلول هستند که در کاهش کلسترول و بتا گلوکان موثر هستند. تحقیقات نشان داده است که فقط سه گرم بتا گلوکان باعث کاهش سطح کلسترول LDL از ۱۰ به ۵ درصد می‌شود و بنابراین خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب را کاهش می‌دهد. بر اساس یک بررسی در مجله Food & Function، بتاگلوکان‏‌ها با تشکیل لایه‌ای در روده کوچک، کلسترول بد را کاهش می‌دهد. بنابراین جو دوسر از بهترین غذاها برای کاهش چربی خون است.

تربچه

شما باید از سبزیجات با رنگ قرمز یاقوتی مانند تربچه استفاده کنید! رنگ قرمز آن‌ها به دلیل آنتوسیانین‏‌ها است، گروهی از ترکیبات فیتوشیمیایی که ثابت شده چربی سوزی می‌کند و التهاب، مقاومت به انسولین و کلسترول بد را کاهش می‌دهد. در یک مطالعه در ژاپن، موش‌هایی که به مدت سه هفته با تربچه تغذیه شدند، میزان کلسترول بد و انسولین آن‌ها کاهش یافته و افزایش کلسترول خوب را نشان دادند. از آن‌ها به‌عنوان تزیین سالاد استفاده کنید یا آن‌ها را به‌عنوان یک میان وعده پر فیبر و شکم پر بخورید.

پسته

می‌توانید از آجیل‌های درختی مثل پسته و گردو به دلیل توانایی کاهش کلسترول استفاده کنید. این مغزهای مفید می‌توانند از جذب کلسترول در جریان خون شما جلوگیری کنند. هنگامی که محققان مرکز تغذیه انسانی UCLA به یک گروه از شرکت کنندگان چاشنی و به گروه دیگر یک ماده غذایی از پسته برای یک میان وعده بعد از ظهر دادند، گروه پسته توانست BMI خود را یک امتیاز کاهش دهد و سطح کلسترول و تری گلیسیرید را در طی ۱۲ هفته بهبود بخشید.

پیاز قرمز

پیاز قهرمانان گمنام سلامت قلب و عروق هستند. این غذای مهم به لطف ترکیبات فعال گوگرد، می‌تواند به کاهش کلسترول و حفظ سلامت فشار خون کمک کند. طبق مطالعه‌ای که در مجله تغذیه بریتانیا منتشر شده است، پیازها ممکن است با کاهش متابولیسم بدن و با افزایش میزان تبدیل کلسترول به اسیدهای صفراوی، چربی خون را کاهش دهند. استفاده از پیاز در هر غذایی آسان است. فقط مطمئن شوید که ابتدا آن‌ها را گرم کنید. همان مطالعه نشان داد که پیازهای گرم شده در مقایسه با پیاز خام در کاهش کلسترول موثرتر هستند.

گریپ فروت

از این میوه ترش غافل نشوید. مرکبات می‌توانند به همه چیز از جمله کنترل فشار خون بالا تا کاهش چین و چروک پوست کمک کنند. این خواص فقط به اینجا ختم نمی‌شود. طبق نتایج تحقیقات محققان دانشگاه فلوریدا، وجود ماده‌ای به نام پکتین در میوه گریپ فروت می‌تواند کلسترول کل بدن را کم کند و نسبت کلسترول بد به کلسترول خوب شما را نیز کم کند. قبل از مصرف بلغور جو دوسر در صبحانه خود، از آب گریپ فروت استفاده کنید یا چند قسمت از آن را روی سالاد غذای خود برش بزنید؛ بنابراین گریپ فروت از جمله بهترین غذاها برای کاهش چربی خون است.

عدس

اخیراً در یک بررسی از آزمایشات بالینی تصادفی منتشر شده در مجله انجمن پزشکی کانادا، محققان دریافتند که خوردن هر روز فقط سه چهارم فنجان حبوبات پخته شده می‌تواند در مقایسه با رژیم‌های مشابه بدون آن‌ها، سطح LDL را حدود ۵ درصد کاهش دهد. به گفته محققان، این پنج درصد کاهش LDL همچنین با کاهش پنج تا شش درصدی حملات قلبی و سایر رویدادهای مهم قلبی عروقی همراه است. فواید مصرف حبوباتی مثل عدس در اینجا متوقف نمی‌شوند. از آنجا که عدس حاوی بالاترین مقادیر پروتئین است (۹ گرم در هر وعده فنجان)، جایگزینی عالی برای پروتئین گوشت است که می‌تواند حاوی مقادیر بالای چربی‌های اشباع کلسترول باشد.

آووکادوها

این میوه چرب سرشار از چربی‌های اشباع نشده سالم برای قلب است که می‌تواند به کاهش سطح کلسترول و کاهش خطر بیماری‌های قلبی در صورت مصرف به جای چربی‌های اشباع یا ترانس کمک کند. ناگفته نماند، آووکادو یک سیر کننده قدرتمند است، بنابراین بعد از خوردن مقادیر کم آن، غذاهای افزایش دهنده کلسترول را (مانند غذاهای شیرین) کمتر خواهید خورد.مطالعه منتشر شده در Nutrition Journal مشخص کرد شرکت کنندگانی که نصف آووکادوی تازه را در وعده ناهار خورده‌اند، ۴۰ ساعت پس از آن، تمایل آن‌ها به غذا خوردن کاهش یافته است؛ بنابراین آووکادو از بهترین غذاها برای کاهش چربی خون است که به کاهش وزن شما نیز کمک می‏کند.

زنجبیل

به دلیل کمک به هضم غذا، زنجبیل که به کاهش کلسترول کل بدن، LDL و کاهش لیپوپروتئین (VLDL) کمک می‌کند. محققان مزایای سلامتی زنجبیل را به ترکیبات آنتی اکسیدان، ضد التهاب و ضد باکتری آن نسبت می‌دهند. با تهیه مقداری زنجبیل تازه در آب گرم و با فشردن لیمو، از فواید آن به‌عنوان بهترین غذاها برای کاهش چربی خون استفاده کنید.

شکلات تیره

مطالعه‌ای که توسط محققان بیمارستان بریگهام و زنان و سیستم مراقبت از جانبازان بوستون منتشر شد، نشان داد که محصولات کاکائو، از جمله شکلات تلخ، ممکن است بتوانند سطح کلسترول LDL و کلسترول کل را کاهش دهند. راز این خاصیت وجود فلاوانول‌های کاکائو است که طبق مطالعات قبلی، مانع جذب کلسترول می‏شوند و همچنین دارای گیرنده‌های LDL هستند. برای استفاده از مزایای آن، یک تکه حاوی ۷۰ درصد یا بیشتر مواد جامد کاکائو یا پودر کاکائو خالص را بگیرید، زیرا این مواد بالاترین مقدار فلاونول را خواهند داشت.

چای سبز

می‏‌توانید جوی دوسر صبحانه خود را با یک فنجان چای سبز جایگزین کنید تا بیماری را دفع کند. این نوشیدنی مملو از ترکیبات آنتی اکسیدانی است که با احیای متابولیسم و از بین بردن چربی ذخیره شده در سلول‌های چربی، بافت چربی بدن را از بین می‏برند؛ اما این همه ماجرا نیست. طبق گفته محققان هاروارد، آنتی اکسیدان‏های موجود در چای سبز همچنین ممکن است سطح کلسترول LDL(بد) را کاهش داده و سطح کلسترول HDL (خوب) را افزایش دهند؛ بنابراین چای سبز از بهترین غذاها برای کاهش چربی خون است.

سیب

سیب برای افرادی که می‌خواهند سطح کلسترول خود را کنترل کنند کاملاً مؤثر است؛ زیرا پوست سیب سرشار از نوعی فیبر محلول است که به پکتین معروف است. همان فیبری که به مربا یا ژله‌ها اضافه می‌کنید تا غلیظ شود. پکتین به بدن شما کمک می‌کند تا کلسترول بد را دفع کند و آن را از سیستم هضم بدن خارج کند.

کیمچی

ما این کلم تخمیر شده کره‌ای را بیشتر مورد توجه قرار دادیم، اما بسیاری از غذاهای تخمیر شده دیگر (مانند آبجو ترش، ماست، خیار شور، کاکائو و کلم ترش) نیز می‌توانند به کاهش سطح کلسترول بد کمک کنند. نکته کلیدی در اینجا وجود لاکتوباسیل است. اکتوباسیل یک نوع باکتری اسید لاکتیکی است که طعم ترش مشخصی را به غذاهای تخمیر شده می‌دهد. مطالعه منتشر شده در مجله بین‌المللی میکروبیولوژی غذایی نشان داد که کیمچی با برداشت کلسترول از جریان خون شما می‌تواند سطح کلسترول را کاهش دهد.

روغن زیتون بکر

روغن زیتون بسیار بکر غنی از پلی فنول‏‌های ضد سرطان و چربی‌های غیراشباع محافظ قلب است. مطالعه‌ای که در ژورنال Obesity منتشر شد نشان داد که یک رژیم غذایی غنی از EVOO منجر به افزایش مقادیر بیشتری هورمون نابود کننده چربی معروف به آدیپونکتین در یک رژیم غذایی پر کربوهیدرات یا پروتئین بالا می‌شود. یک مطالعه ‌ایتالیایی اخیراً نشان داده است که جایگزینی روغن ذرت با روغن زیتون بسیار بکر می‌تواند سطح LDL را در افراد سالم کاهش دهد. بهتر است روزانه از روغن زیتون بکر به‌عنوان بهترین غذاها برای کاهش چربی خون استفاده کنید.

ورزش و تناسب اندام برای مقابله با چربی خون بالا

ورزش و انجام تمرینات هوازی همچون پیاده روی، دویدن، دوچرخه سواری، شنا و استفاده از تردمیل روش بسیار مناسبی برای کنترل سطح کلسترول خون می‌باشند. اگر اضافه وزن دارید؛ ورزش‌های هوازی برای سوزاندن کالر‌های اضافی بدنتان بسیار مناسب هستند. برنامه ورزش هوازی را با نظم انجام دهید. روزانه حداقل به مدت ۲۰ دقیقه پیاده روی کنید. اگر وقت‌تان کم است می‌توانید از تردمیل برای انجام تمرینات هوازی در منزل استفاده کنید.

داروهای کاهش چربی خون

اگر با اصلاح رژیم غذایی خود موفق به درمان چربی خون نشدید باید به پزشک معالج خود مراجعه کرده و داروی مناسبی برای شما تجویز شود. بسته به میزان کلسترول خون شما می‌تواند نوع داروها نیز متغییر باشند. پزشک شما با بررسی دوره‌ای کلسترول خونتان میزان موثر بودن داروها را سنجیده و در صورت موثر نبودن، آن‌ها را جایگزین خواهد کرد.